فاشیا نواری از بافت همبند نازک و فیبری است که هر ساختاری را در بدن می‌پیچد و از آن پشتیبانی می‌کند.
دانشمندان در ابتدا فکر می‌کردند فاشیا فقط از اندام‌ها، ماهیچه‌ها و استخوان‌های شما پشتیبانی می‌کند. اخیراً، این تعریف گسترش یافته و شامل بافتی می‌شود که تمام سلول‌ها، اعصاب، مفاصل، بافت‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها را در سراسر بدن احاطه کرده است. به عنوان بخشی از این کشف، آنها فهمیدند فاشیا بخشی از یک شبکه گسترده است که شکل و عملکرد هر قسمت از بدن را تنظیم می‌نماید. یک لایه پیوسته از بافت است که انعطاف پذیر بوده و قادر به مقاومت در برابر تنش است.
فاشیا ماده‌ای رشته‌ای و سفید رنگ است که بیشتر از کلاژن ساخته شده است. کلاژن نوعی پروتئین است که قدرت و انعطاف پذیری را فراهم می‌کند. فاسیا نرم، شل و از چندین لایه تشکیل شده است. مایعی به نام هیالورونان بین هر لایه قرار دارد. هیالورونان به کشش فاشیای شما در حین حرکت کمک می‌کند. التهاب و ضربه می‌تواند هیالورونان را خشک کند و به فاشیای شما آسیب برساند. وقتی فاشیا سفت می‌شود، می‌تواند حرکت عضلات و بافت‌های بدن را محدود کند و باعث درد و سایر بیماری‌ها شود.
فاشیا چکار می‌کند؟
فاشیا ساختار و پشتیبانی را در سراسر بدن شما فراهم می‌کند. ماهیچه‌ها را در کنار هم نگه می‌دارد و به آنها اجازه می‌دهد منقبض شده و کشش پیدا کنند. سطح صافی را برای ماهیچه‌ها، مفاصل و اندام‌هایتان فراهم می‌کند تا بدون ایجاد اصطکاک یا پارگی روی یکدیگر بلغزند.
فاشیا همچنین ساختارهای بدن را تثبیت می‌کند و به بدن قدرت می‌بخشد. ماهیچه‌ها را جدا می‌کند و تنش عضلانی را کاهش می‌دهد. بعلاوه به ثبات و حرکت مفاصل کمک می‌کند و گردش خون را بهبود می‌بخشد. فاشیا محیطی را فراهم می‌کند که تمام سیستم‌های بدن را قادر می‌سازد با هم کار کنند.
آناتومی فاشیا
فاشیا غلافی از بافت همبند رشته‌ای است که بیشتر از کلاژن ساخته شده و هر ساختار بدن را در خود می‌پیچد و از آن پشتیبانی می‌کند.
فاشیا کجاست؟
فاشیا در سراسر داخل بدن شما قرار دارد. به هر ماهیچه، تاندون، رباط، استخوان، اندام و بافت بدن شما متصل می‌شود و آن را ثابت نگه می‌دارد.
تفاوت فاشیا با تاندون‌ها و رباط‌ها چیست؟
فاشیا شبیه تاندون‌ها و رباط‌های شماست. همه آنها بیشتر از کلاژن ساخته شده‌اند، اما مکان و عملکردشان متفاوت است. تاندون‌ها ماهیچه‌های شما را به استخوان‌ها می‌پیوندند و رباط‌ها یک استخوان را به استخوان دیگر متصل می‌کنند. فاشیا دور تمام عضلات و سایر قسمت‌های بدن می‌پیچد. نمونه‌هایی از فاشیا شامل فاشیای توراکولومبار، فاسیا لاتا و فاشیای پلانتار است.
فاشیای توراکولومبار عضلات پشت شما را احاطه کرده و آنها را به بخش‌هایی تقسیم می‌کند. فاشیا لاتا به یک نوار عضلانی کوچک واقع در ران شما به نام تانسور فاشیا لاتا یا تانسور فاشیا لاتا متصل می‌شود. فاشیا لاتا به این عضله کمک می‌کند تا تعادل لگن را در حین راه رفتن، دویدن یا ایستادن فراهم کند. فاشیای پلانتار به عضله فاشیا پلانتاریس پشت پا متصل می‌شود. شما از این عضله زیاد استفاده نمی‌کنید، اما به شما کمک می‌کند مفاصل مچ پا و زانو را خم کنید.
لایه‌های مختلف فاشیا چیست؟
چهار لایه مختلف فاشیا در بدن وجود دارد: سطحی، عمیق، احشایی و جداری.
فاشیای سطحی
فاشیای سطحی بیرونی‌ترین لایه‌ای است که مستقیماً زیر پوست قرار دارد. لایه‌هایی از غشاء، کلاژن در هم تنیده و فیبرهای کشسان این لایه را تشکیل می‌دهند. فاشیای سطحی در قفسه سینه و پشت (تنه) ضخیم‌تر است و در بازوها و پاهای شما نازک‌تر می‌شود. همچنین گاهی اوقات حاوی فیبرهای عضلانی است که به ایجاد ساختارهای خاصی در بدن کمک می‌کند.
فاشیای عمیق
فاشیای عمیق سیستم اسکلتی عضلانی شما را احاطه کرده است. ماهیچه‌ها، استخوان‌ها، تاندون‌ها، غضروف‌ها، اعصاب و رگ‌های خونی شما را می‌پوشاند. این لایه ضخیم‌تر از فاشیای سطحی است. دو نوع فرعی از این لایه وجود دارد:
- فاشیای آپونورتیک: آپونورتیک بافت ضخیم و سفید مرواریدی است که راحت‌تر از عضلات شما جدا می‌شود.
- فاشیای اپی میزیال: اپی میزیال نازک‌تر از فاشیای آپونورتیک است و محکم‌تر به عضلات شما متصل است.
فاشیای احشایی
فاشیای احشایی اندام‌های شکم، ریه‌ها و قلب شما را احاطه کرده است.
فاشیای جداری
فاشیای جداری دیواره‌های حفره‌های خاص بدن، مانند ناحیه اطراف لگن را می‌پوشاند.
چه شرایط و اختلالات رایجی بر فاشیا تأثیر می‌گذارد؟
وقتی فاشیای شما سالم است، آرام و انعطاف پذیر است. همانطور که حرکت می‌کنید، با شما کشیده می‌شود. وقتی هیالورونان خشک می‌شود، لایه‌های فاشیال می‌توانند در اطراف ماهیچه‌ها و سایر بافت‌ها سفت شوند. این مشکل منجر به درد و محدودیت حرکتی می‌شود. بسیاری از شرایط و اختلالات می‌توانند روی فاسیای شما تأثیر بگذارند. این‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
فاشیای پلانتار
فاشیای پلانتار (Plantar fasciitis) باعث التهاب و درد در فاشیای کف پا می‌شود که نوار ضخیم بافتی است که از پاشنه پا تا انگشتان پا کشیده می‌شود. با جذب فشار و تحمل وزن از قوس پای شما حمایت می‌کند. التهاب کف پا یکی از شایع‌ترین علل درد پاشنه پا است.
سندرم درد میوفاشیال
سندرم درد میوفاشیال (Myofascial pain syndrome) باعث درد و حساسیت در عضلات در یک یا چند “نقطه ماشه‌ای” در بدن شما می‌شود. در هنگام لمس، نقاط ماشه ای مانند برآمدگی‌های کوچک یا گره‌هایی در عضلات احساس می‌شوند. آنها نواحی بسیار حساس در عضلات هستند که باعث دردی می‌شوند که می‌توانید در ناحیه دیگری از بدن خود احساس کنید.
انقباض دوپویترن
انقباض دوپویترن (Dupuytren’s contracture) زمانی اتفاق می افتد که فاشیای زیر پوست کف دست و انگشتان شما ضخیم و سفت شود. این باعث می‌شود انگشتان شما خمیده یا منقبض شوند. انگشتان منقبض بر توانایی‌تان برای انجام کارهای روزانه مانند کف زدن یا پوشیدن دستکش تأثیر می‌گذارد.
شانه یخ زده
شانه یخ زده (Frozen shoulder) که چسبندگی کپسولی نیز نامیده می‌شود، یک وضعیت دردناک است که در آن حرکت شانه شما محدود می‌شود. زمانی رخ می‌دهد که فاشیای اطراف مفصل شانه شما ضخیم، سفت و ملتهب شود. عدم استفاده باعث ضخیم شدن و سفت شدن شانه می‌شود و حرکت شانه را سخت‌تر می‌کند.
بیماری پیرونی
بیماری پیرونی (Peyronie’s disease) وضعیتی است که در آن بافت زخم باعث خم شدن، انحنا یا از دست دادن طول یا دور آلت تناسلی شما می‌شود. در برخی موارد ممکن است باعث درد شود و از برقراری رابطه جنسی جلوگیری کند. ممکن است بتوانید بافت زخم را روی پوست خود احساس کنید یا ممکن است با تشکیل بافت اسکار در قسمت خاصی از آلت تناسلی خود درد داشته باشید.
سندرم کمپارتمان
سندرم کمپارتمان (Compartment syndrome) وضعیتی است که به دلیل ورم یا خونریزی باعث فشار دردناک در داخل و اطراف عضلات شما می‌شود. این وضعیت می‌تواند جریان خون، اکسیژن و مواد مغذی را به گروهی از ماهیچه‌ها، اعصاب و رگ‌های خونی بدن محدود کند. فاشیای اطراف محفظه برای ایجاد فضا منبسط نمی‌شود، بنابراین ورم یا خونریزی به اعصاب و عضلات فشار می‌آورد.
فتق
وقتی فاشیا مقاومت کافی را نداشته باشد، ساختارهای داخلی می‌توانند بیش از حد آزادانه حرکت کنند و باعث ایجاد فتق (Hernia) شوند. انواع فتق‌های ناشی از نقص یا اختلال در فاشیا عبارتند از فتق کشاله‌ای، فتق رانی و فتق نافی.
شرایط ژنتیکی مؤثر بر کلاژن می‌تواند منجر به مشکلات فاشیا شود. این شرایط عبارتند از:
سندرم اهلرز-دانلوس
سندرم اهلرز دانلوس (Ehlers-Danlos syndrome) وضعیتی است که باعث شل شدن مفاصل و پوست ضعیفی می‌شود که به راحتی پاره می‌شود. یک نقص ژنتیکی منجر به کلاژن ضعیف یا کمبود کلاژن طبیعی در بافت‌ها شده است. این نقص می‌تواند به توانایی بافت همبند برای نگه داشتن عضلات، اندام‌ها و سایر بافت‌ها آسیب برساند.
سندرم مارفان
سندرم مارفان (Marfan syndrome) وضعیتی است که بسیاری از سیستم‌های بدن از جمله قلب، رگ‌های خونی، استخوان‌ها، تاندون‌ها، غضروف‌ها، چشم‌ها، سیستم عصبی، پوست و ریه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سندرم مارفان به دلیل نقص ژنی ایجاد می‌شود که ساختار فیبرلین و فیبرهای کشانی، اجزای اصلی بافت همبند را کد می‌کند.
چگونه می‌توانم فاشیای خود را سالم نگه دارم؟
فاشیا نقش مهمی در ساختار و عملکرد بدن دارد، بنابراین حفظ سلامت آن بسیار مهم است. برخی از راه‌هایی که می‌توانید مطمئن شوید که فاشیای خود را به خوبی نگه می‌دارید عبارتند از:
- از نظر بدنی فعال بمانید: به جای نشستن تا حد امکان حرکت کنید. حتماً ورزش منظم داشته باشید.
- کشش مکرر: کشش باعث انعطاف بیشتر فاشیا می‌شود. این می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.
- صاف بنشینید: سعی کنید وضعیت بدنی خوبی داشته باشید. خم شدن می‌تواند باعث سفت شدن فاشیا شود.
برای درمان درد فاشیا چه کنم؟
اگر نقاط ماشه ای دردناک ناشی از فاشیای سفت شده را تجربه می‌کنید، چندین روش درمانی و درمانی وجود دارد که می‌توانید امتحان کنید. این‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- یوگا: بسیاری از حرکات یوگا می‌توانند به تسکین درد ناشی از سفت شدن فاشیا کمک کنند. به جستجوی آنلاین بپردازید یا یک یوگاتراپیست معتبر پیدا کنید.
- گرما درمانی: یک پد حرارتی را روی یک نقطه ماشه دردناک قرار دهید، یا سعی کنید حمام یا دوش آب گرم بگیرید تا گره‌های سفت را باز کنید.
- ماساژ درمانی: به دنبال ماساژ درمانی با تجربه کشش و کار کردن بر روی نقاط ماشه‌ای از طریق درمان میوفاشیال باشید.
- طب سوزنی: در طب سوزنی، یک متخصص طب سوزنی خبره سوزن‌هایی را در نقاط ماشه آسیب دیده شما قرار می‌دهد تا به رفع گرفتگی کمک کند.
- غلتک فومی: یک غلتک فومی را روی نواحی از بدن خود بغلتانید که بخاطر نقاط ماشه دردناک شده‌اند.
- فاشیا بلاستر: فاشیا بلاستر شبیه به استفاده از فوم غلتکی است. از طریق دستکاری فیزیکی و فشار، فاشیای شما را شل می‌کند.
نکته‌ای از جانب کلینیک درد دکتر آنا آوامهر
فاشیا غلافی از بافت همبند رشته‌ای است که تمام ساختارهای بدن را احاطه کرده است. از اندام‌ها، ماهیچه‌ها، تاندون‌ها، رباط‌ها، بافت‌ها، اعصاب، مفاصل و استخوان‌های شما پشتیبانی می‌کند. فاشیا یک لایه پیوسته است، بنابراین انعطاف پذیر است و با بدن حرکت می‌کند. وقتی فاشیا سفت می‌شود، می‌تواند حرکت عضلات و بافت‌های شما را محدود کند و باعث درد و سایر مشکلات سلامتی شود، بنابراین مهم است که با حرکت و کشش بدن، فاشیا را سالم نگه دارید.
در صورتی که هر گونه سوال و مشکل در رابطه با مشکلات مطرح شده و درمان های آن دارید می توانید با تماس با شماره های داخل سایت با دکتر آنا آوامهر متخصص طب فیزیکی و متخصص ستون فقرات مشاوره لازم را دریافت نمایید.
بدون دیدگاه