نوار عصب و عضله که به آن الکترومیوگرافی (EMG-NCS) هم گفته می‌شود یک روش تشخیصی برای ارزیابی سلامت عضلات و سلول‌های عصبی کنترل‌کننده آنها (نرون‌های حرکتی) است. تست نوار عصب و عضله توسط پزشک متخصص طب فیزیکی یا متخصص مغز و اعصاب به صورت سرپایی انجام می‌شود.
در این روش قدرت عضلات اندازه‌گیری شده و کارایی اعصاب محیطی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در واقع نتایج EMG-NCS می‌تواند اختلال عملکرد عصبی، اختلال عملکرد عضلانی یا مشکلات انتقال سیگنال عصب به عضله را نشان دهد. در ادامه این مطلب به طور مفصل با این تست پزشکی آشنا می‌شویم، توصیه میکنم اول فیلم زیر را که نحوه انجام تست را نشان میدهد مشاهده کنید.
تست نوار عصب و عضله چیست؟
تست نوار عصب و عضله که در زبان انگلیسی به عنوان electromyography (EMG) شناخته می‌شود، روشی است که با استفاده از آن می‌توان میزان واکنش عضلات به شوک الکتریکی را اندازه‌گیری کرد. به این ترتیب پزشک با انجام تست نوار عصب و عضله میزان سلامت یا آسیب‌دیدگی اعصاب و عضلات بدن بیمار را ارزیابی کرده و از نتایج حاصل از آن در تشخیص و درمان فرد بهره می‌گیرد.
بخش دیگری از نوار عصب و عضله، NCV نام دارد. در این بخش از تست، نوار عصب مورد تست و آزمایش قرار می‌گیرد. پس از ارسال سیگنال‌های الکتریکی، این سیگنال‌ها به سرعت در تمام بدن پخش شده و پیامی را به ماهیچه‌ها ارسال می‌کنند. در تست نوار عصبی (NCV) سرعت و قدرت سیگنال‌های الکتریکی ارسال شده توسط مغز، مورد بررسی قرار می‌گیرد. اگر سرعت و یا قدرت سیگنال‌های الکتریکی از نوار عصب عضله نرمال، کمتر باشد فرد با مشکلات عصبی مواجه می‌شود.
آیا می‌توان از همه اعصاب تست نوار عصب و عضله گرفت؟
به طور کلی پزشکان از تست نوار عصب و عضله برای بررسی از دو گروه عصبی اصلی استفاده می‌کنند:
۱- اعصاب حسی که درد، لمس و فشار را تشخیص می‌دهند.
۲- اعصاب حرکتی که عضلات را حرکت می‌دهند.
تست نوار عصب و عضله چگونه کار می‌کند؟
برای درک بهتر نحوة گرفتن نوار عصب و عضله بهتر است ابتدا با چگونگی عملکرد عضلات بدن آشنا شویم. اعصاب حرکتی بدن انسان که به آنها نرون‌های حرکتی گفته می‌شود، سیگنال‌های الکتریکی را به ماهیچه‌های بدن ارسال می‌کنند. این سیگنال‌ها از مغز منشأ شده و حاوی اطلاعاتی هستند که نحوه حرکات عضلات بدن را مشخص می‌کنند.
پس از آنکه سیگنال‌های الکتریکی از مغز ارسال می‌شوند از طریق طناب نخاعی به اعصاب حرکتی و عضلات بدن می‌رسند. در نهایت این تحریک الکتریکی باعث فعالیت الکتریکی در عضلات بدن شده که در نتیجه آن عضله مورد نظر منقبض می‌شود. به این ترتیب می‌توان گفت، ماهیچه‌ای که در حال استراحت باشد فاقد هرگونه فعالیت الکتریکی است.
نوار عصب و عضله چگونه انجام می‌شود؟
در تست الکترومیوگرافی، پزشک متخصص سوزنی کوچک همراه با یک الکترود را وارد یکی از عضلات شما می‌کند. این کار کمک می‌کند تا فعالیت الکتریکی عضله مورد نظر ثبت و بررسی شود. همزمان با استراحت یا انقباض عضلات، الکترود سوزنی مذکور فعالیت الکتریکی عضله شما را ثبت می‌کند.
این الکترود سوزنی از طریق یک کابل به کامپیوتر متصل شده و به پزشک کمک می‌کند تا اطلاعات دریافتی را از طریق صفحه نمایشگر کامپیوتر مشاهده کند. در واقع اطلاعات دریافتی به صورت امواجی روی صفحه ظاهر می‌شوند. همچنین در مواقعی ممکن است پزشک با استفاده از یک تقویت‌کننده صوتی پالس‌های فعالیت الکتریکی را بشنوند.
در مرحله آخر، پزشک متخصص پس از دریافت امواج، این اطلاعات را با هدف تشخیص وجود یا عدم وجود نشانه‌هایی از مشکلات احتمالی تجزیه و تحلیل می‌کند. به عنوان مثال، فرض کنید عضله شما آسیب دیده باشد، در این شرایط ممکن است دو حالت ایجاد شود:
- این عضله در هنگام استراحت فعالیت الکتریکی غیر طبیعی از خود نشان دهد.
- این عضله بر اثر آسیب وارد شده در زمان انقباض، الگوهای موجی غیرعادی در فعالیت الکتریکی خود، ایجاد کند.
روش سوزنی نوار عصب و عضله
در جریان انجام تست نوار عصب و عضله پزشک ابتدا الکترودهایی را بر روی سطح پوست بیمار قرار میدهد. سپس در مرحله بعدی از طریق این الکترودها یک تکانه الکتریکی کوچک بر روی عضله فرد ایجاد می‌شود. فرد مورد آزمایش، این تکانه الکتریکی را مانند یک شوک وارد شده به اعصاب، احساس خواهد کرد. در آخر نیز پاسخ به این شوک توسط دستگاه ثبت شده و در اختیار پزشک قرار می‌گیرد.
با توجه به دلیل انجام آزمایش و اینکه کدام عضلات و اعصاب مورد ارزیابی قرار می‌گیرند، این فرایند می‌تواند برای تست عصب و عضله متفاوت باشد. اما به طور کلی، در طول انجام این تست مراحل زیر را تجربه خواهید کرد:
- با توجه به نظر پزشک آزمایش به صورت نشسته یا دراز کشیده انجام می‌شود.
- پس از آن پزشک عضله مورد نظر را پیدا می‌کند.
- سپس پزشک سوزن کوچکی را همراه با یک الکترود وارد ماهیچه شما می‌کند. هنگامی که سوزن‌ها به عضلات شما وارد می‌شوند به طور طبیعی ممکن است احساس ناراحتی یا درد خفیفی داشته باشید.
- در مرحله بعد، پزشک از شما می‌خواهد که عضلات خود را استراحت دهید.
- پس از آن نیز از شما خواسته می‌شود تا به روش‌های خاصی مانند بلند کردن یا خم کردن، از عضله مورد نظر استفاده کنید. با انجام این کار دستگاه فعالیت الکتریکی عضله شما را در هنگام استفاده از آن، اندازه‌گیری کرده و نمایش میدهد.
- به محض اینکه پزشک اطلاعات مورد نظر را از عضله شما دریافت و ثبت کند، سوزن را از عضله خارج خواهد کرد. تا زمانی که آزمایش به پایان برسد، پزشک این روند را در عضلات بعدی نیز تکرار می‌کند.
- در آخر، الکترودهای سوزنی از بدن شما خارج می‌شوند.
آمادگی لازم برای انجام تست نوار عصب و عضله
اگر پزشک متخصص برای بررسی‌های بیشتر مشکلات عضلاتی شما درخواست انجام تست نوار عصب و عضله را داده باشد، باید قبل از انجام تست به نکات زیر توجه کنید:
- قبل از انجام تست دوش گرفته و یک لباس راحت و گشاد بپوشید.
- اگر از داروهای رقیق‌کننده خون (ضد انعقاد) مانند وارفارین استفاده می‌کنید، لازم است این موضوع را با پزشک در میان بگذارید. چراکه رقیق‌کننده‌های خون ممکن است خطر خونریزی بعد از EMG را افزایش دهند. به هیچ عنوان بدون هماهنگی با پزشک، مصرف داروهای تجویز شده را قطع نکنید.
- اگر از هرگونه وسیله پزشکی الکتریکی استفاده می‌کنید، این موضوع را به پزشک اطلاع دهید.
آیا آزمایش عصب و عضله دردناک است؟
تست عصب و عضله یک آزمایش سرپایی و بسیار راحت است. اما از آنجایی که در این روش از سوزن استفاده می‌شود، ممکن است زمانی که پزشک سوزن را در پوست و ماهیچه وارد می‌کند، درد یا ناراحتی احساس کنید. با این حال اکثر افراد می‌توانند این تست را بدون مشکل سپری کنند. همچنین ممکن است بعد از تکمیل مراحل نیز عضلاتی که مورد آزمایش قرار گرفته‌اند، برای چند روز حساس شوند.
آزمایش عصب و عضله چقدر طول می‌کشد؟
معمولاً تکمیل مراحل تست عصب و عضله حدود 20 دقیقه طول می‌کشد. به این حال ممکن است بسته تعداد عضلات مورد آزمایش این زمان تغییر کند.
بعد از تست عصب و عضله چه اتفاقی می‌افتد؟
پس از انجام تست عصب و عضله ممکن است تا چند روز بعد، این عضلات حساس شده و در محل انجام آزمایش احساس درد کنید. از آنجایی که درد عضلانی حاصل از آزمایش شدید نیست، باید در کمتر از یک هفته بهبود پیدا کند. همچنین این احتمال وجود دارد تا در محل‌هایی که سوزن‌ها وارد پوست شما شده‌اند نیز کبودی مشاهده کنید.
خطرات ناشی از انجام تست عصب و عضله
به طور کلی تست عصب و عضله یک روش بی‌خطر و کامل امن است. به طوری که پس از انجام این تست هیچ شکایتی از طرف مراجعین ثبت نمی‌شود. برخی از افراد به ویژه کسانی که از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند، ممکن است پس از آزمایش خونریزی بیشتری را در محل ورود سوزن‌ها تجربه کنند.
عوارض غیرعادی ناشی از تست عصب و عضله
همانطور که اشاره شد، تست عصب و عضله یک روش تشخیصی امن همراه با عوارض نادر است. با این حال مکن است در محلی که الکترود سوزنی وارد عضله شده است، شاهد خونریزی، عفونت و آسیب عصبی محدودی باشیم. اگر پس از انجام تست عصب و عضله با یکی از عوارض زیر روبه‌رو شدید، باید به مرکز درمانی و پزشک خود تماس گرفته و شرایط را اطلاع دهید:
- عدم قطع خونریزی محل سوزن‌ها
- احساس درد یا حساسیت شدید در محل قرار گرفتن سوزن‌ها
- نشانه‌های بروز عفونت مانند قرمزی، گرما، تورم یا تب
هدف از انجام تست نوار عصب و عضله
پزشکان متخصص طب فیزیکی و توانبخشی با هدف تشخیص انواع اختلالات عضلانی و عصبی و بررس سلامت هماهنگی عصب و عضله از تست نوار عصب و عضله استفاده می‌کنند. در واقع تست اعصاب و عضله نشان میدهد که آیا عضلات بدن به سیگنال‌های عصبی به درستی پاسخ می‌دهند یا خیر.
انواع نوار عصب و عضله
نوار عصب و عضله دست (اندام فوقانی)
در شرایطی که پزشک معالج قصد بررسی نحوه عملکرد عضلات موجود در بخش فوقانی بدن بیمار را داشته باشد، از نوار عصب و عضله دست استفاده می‌کند. با استفاده از این تست، پزشک قادر به تشخیص محل منشأ بی‌حسی، درد یا مور مور شدن این عضلات خواهد بود.
نوار عصب و عضله گردن در بیمارانی که در محل گردن، دچار مشکلاتی شده باشند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال، پزشکان برای بررسی بیمارانی که دچار آرتزوز یا دیسک گردن هستند از این روش استفاده می‌کنند.
نوار عصب پا(اندام تحتانی)
در شرایطی که پزشک معالج قصد بررسی نحوه عملکرد عضلات تحتانی بدن بیمار را داشته باشد، از نوار عصب پا استفاده می‌کند. پزشک با استفاده از نوار عصب پا قادر به تشخیص و بررسی مشکلات مربوط به کمر و پا خواهد بود. به این ترتیب اگر فرد در ناحیه کف پا، مچ پا، زانو و یا کمر احساس درد داشته باشد، پزشک با استفاده از این روش علل بروز این علائم را تشخیص میدهد.
در شرایطی که فرد در اثر دیسک کمر یا آسیب بیرونی در ناحیه کمر یا لگن خود دچار آرتروز یا مشکل دیگری شده باشد، جهت تشخیص علل بی‌حسی و مور مور شدن پا از نوار عصب و عضله استفاده می‌شود.
کاربرد نوار عصب و عضله
اکنون که تست نوار عصب و عضله و نحوه عملکرد آن آشنا شدیم، این سؤال مطرح می‌شود که نوار عضله برای تشخیص چیست؟ معمولاً پزشکان از این تست برای تشخیص بیماری افرادی که یکی از علائم زیر را داشته باشند استفاده می‌کنند.
- ضعف عضلانی
- سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی در بازوها، پاها، دست‌ها، پاها و یا صورت
- گرفتگی عضلات، اسپاسم و یا پرش
- فلج یکی از ماهیچه‌های بدن
نوار عصب و عضله برای تشخیص چه بیماری‌های بکار می‌رود؟
در صورتی که با علائم مربوط به اختلال عصبی یا عضلانی به پزشک متخصص مراجعه کنید، ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق‌تر از تست عصب و عضله استفاده کند. چنین علائمی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- مور مور
- بی‌حسی
- ضعف عضلانی
- درد یا گرفتگی عضلات
- انواع خاصی از درد اندام
همچنین نتایج حاصل از تست EMG اغلب برای کمک به تشخیص یا رد احتمال تعدادی از بیماری‌های زیر کاربر دارد:
- اختلالات عضلانی، مانند دیستروفی عضلانی یا پلی میوزیت
- بیماری‌هایی که بر ارتباط بین عصب و عضله تأثیر می‌گذارند، مانند میاستنی گراویس
- اختلالات اعصاب خارج از نخاع (اعصاب محیطی)، مانند سندرم تونل کارپال یا نوروپاتی محیطی
- اختلالاتی که بر نورون‌های حرکتی مغز یا نخاع تأثیر می‌گذارد، مانند اسکلروز جانبی آمیوتروفیک یا فلج اطفال
- اختلالاتی که بر ریشه عصبی تأثیر می‌گذارد، مانند فتق دیسک در ستون فقرات
در چه مواردی نوار عصب و عضله با احتیاط انجام می‌شود و یا ممنوعیت دارد
قبل از انجام نوار عصب و عضله پزشک متخصص در طی یک جلسه مشاوره در مورد شرایط بالینی فرد اطلاعاتی را به دست میآآ
آورد تا در صورت نیاز این تست با احتیاط انجام شود.
- اختلالات انعقادی خون
افرادی که دچار اختلالات انعقادی بوده و یا به بیماری هموفیلی مبتلا هستند باید قبل از انجام تست با متخصص ستون فقرات مشورت کنند تا شرایط تحت کنترل قرار گیرد.
- وجود باتری یا PACEMAKER در قلب
ممکن است در طی انجام تست در عملکرد باتری قلب اختلال ایجاد شود.
- ابتلا به بیماری‌های عفونی مانند هپاتیت یا ایدز
از آنجایی که برخی از بیماری‌های عفونی مانند ایدز یا هپاتیت واگیردار هستند، لازم است جهت رعایت موارد بهداشتی بیشتر به پزشک اطلاع داده شود.
تفسیر تست نوار عصب و عضله
از آنجایی که نوار عصب و عضله برای تشخیص بیماری‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، تفسیر آن نیز کار ساده‌ای نبوده و تنها توسط پزشک متخصص انجام می‌شود. با این حال برای درک بهتر این تست بهتر است با بخش‌های مختلف این تست آشنا شویم.
- دامنه: سیگنال الکتریکی به صورت موج نمایش داده شده و دامنه ارتفاع این سیگنال است.
- CV: CV که به سرعت رسانش معروف است، نشان‌دهنده سرعت حرکت تکانه الکتریکی در طول عصب است.
- زمان: عرض یک موج الکتریکی را نشان میدهد.
- بلوک هدایت: کم شدن سیگنال در سراسر یک ناحیه تشریحی مانند مچ دست بوده و نشان‌دهنده گیر افتادن عصب مانند سندرم تونل کارپال است.
- رفلکس F : F نوعی موج الکتریکی است که در آن تکانه به سمت ستون فقرات حرکت کرده و پس از آن در امتداد این فیبر به سمت پایین بازمی‌گردد.
- رفلکس H: موج H معادل الکتریکی یک رفلکس در پا است. یک تکانه الکتریکی از طریق یک عصب حسی به نخاع فرد رفته و پس از آن در طول یک عصب حرکتی باز می‌گردد.
نتایج آزمایش EMG به چه معناست؟
با وجود اینکه جواب تست EMG بسیار مفید و کمک کننده است، اما معمولاً پزشک به‌تنهایی نمی‌تواند از طریق این آن برای مشکلات بیمار تشخیص نهایی دهد. به این ترتیب برای تشخیص دقیق و نهایی، لازم است پزشک نتایج حاصل از این تست را همراه با سایر آزمایشات پزشکی مورد ارزیابی قرار دهد.
نوار عصب و عضله را چه کسی انجام میدهد؟
تست نوار عصب و عضله توسط پزشکان متخصص طب فیزیکی و توان بخشی یا مغز و اعصاب انجام می‌شود. چراکه انجام این تست و مشاهده نتایج حاصل از آن به دانش و مهارت کافی نیاز داشته و این متخصصان شناخت کاملی در رابطه با عضلات و اعصاب محیطی بدن دارند.
هزینه نوار عصب و عضله
هزینه نوار عصب و عضله بر اساس تجهیزات استفاده شده در تست، تعداد خدمات انجام شده، آزمایش‌ها و تست‌های مورد نیاز، مرکز انجام تست عصب و عضله و… مشخص می‌شود. به این ترتیب ممکن است هزینه نهایی انجام این تست با توجه به شرایط هر فرد متفاوت باشد. با این حال، انجام تست و عصب و عضله با بیمه تکمیلی امکان‌پذیر بوده و می‌تواند هزینه‌های این تست را کاهش دهد.
بهترین مرکز نوار عصب در تهران
نوار عصب و عضله یک تست تشخیصی مفید و حساس است. به همین دلیل جهت دریافت نتایج دقیق همواره به بیماران توصیه می‌شود تا تنها به مراکز معتبر و تخصصی مراجعه کنند. تست نوار عصب در تهران با بهره‌گیری از متخصصان مجرب و استفاده از بهترین تجهیزات پزشکی در کلینیک دکتر آنا آوامهر انجام می‌شود.
تست نوار عصب و عضله برای کودکان
در برخی شرایط، پزشکان جهت تشخیص یک بیماری خاص یا بررسی نحوه عملکرد اعصاب و عضله کودکان از نوار عصب و عضله استفاده می‌کنند. با توجه به حساسیت کودکان و پایین بودن آستانه تحمل آنها، انجام تست نوار عصب و عضله برای کودکان کمی دشوار است.
به طور کلی، از تست عصب و عضله در کودکان با هدف بررسی مشکلات مربوط به عصب و عضله در نواحی مختلف همچون دست، صورت، مقعد و کف لگن استفاده می‌شود. در کلینیک دکتر آنا آوامهر به دلیل وجود تجهیزات پیشرفته و حضور متخصصان باتجربه خدمات ویژه‌ای برای مراجعین کودک در نظر گرفته شده است.
سلام و عرض ادب خانم دکتر پا مور مور کنه و بی قرار باشه علتش چیه؟
این مورد نیاز به بررسی داره و یکی از راه های بررسی نوار عصب و عضله هستش